کی آتش‌بس و صلح و اجب میگردد؟
پیمان مصالحه و آتش بس آنست که طرفین برای مدت زمانی پیمان آتش بس با هم ببندند، که‌گاهی به صلح منجرگردد و در دو حالت این مهادنه و مصالحه و اجب میگردد:
حالت اول: هرگاه دشمن طلب عقد مصالحه و آتش بس‌کند، در این صورت پاسخ مثبت به تقاضای و ی واجب میگردد، حتی اگر دشمن قصد فریب و خیانت هم داشته باشد، و لی در این حال، احتیاط و مواظبت و آمادگی و آماده‌باش کامل، و اجب است، چون خداوند می‌فرماید: ﴿وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ٦١ وَإِنْ یُرِیدُوا أَنْ یَخْدَعُوكَ فَإِنَّ حَسْبَكَ اللَّهُ﴾[الأنفال: ۶۱-۶۲]. «هرگاه دشمن کافر متمایل و تسلیم به صلح شد و هیبت و شکوه و مقاومت شما دردل‌شان ترس و خوف ایجاد کرد تو نیز با صلح موافقت کن و با آنان حاضر به امضای پیمان صلح باش اگر چه قادر بجنگ با آنان هم باشی چون این کار بیشتر آنان را به اسلام علاقمند میسازد و درصلح خویش از مکر و کید و نیرنگ آنان خوف و ترس نداشته باش و بر خداوند متکی و متوکل باش، چون او خود شما را حفظ می‌کند و براستی خدا اقوال‌شان را می‌شنود و احوال‌شان را می‌داند. و اگر بخواهند با این صلح ترا بفریبند و نیرنگ بکار برند بدرستی نصرت و یاری خداوند برای تو کافی است بنابراین از کید و پیمان شکنی آن‌ها مترس».
پیامبرصدرجنگ حدیبیه با مشرکان مکه مصالحه و آتش بست‌کرد و مدت آن را ده سال معین فرمود و این کار برای جلوگیری از خون ریزی و رغبت درصلح بود. از براء بن غارب روایت است که چون پیامبر و یارانش را از زیارت خانه‌کعبه و دخول درمکه منع کردند، اهل مکه با وی مصالحه‌کردند براینکه (سال بعد) داخل مکه شود و سه روز در مکه اقامت‌کند، و تنها شمشیر و نیام آن را همراه داشته باشند و کسی را از مسلمانان مکه همراه خویش از مکه خارج نسازد و هرکس از همراهانش اگر متمایل باقامت در مکه باشد، مانع او نشود و به علی بن ابی‌طالب گفت: شرایط صلح بین ما را بنویس: «بسم الله الرحمن الرحیم. این چیزی است حکم می‌کند بر آن محمد رسول الله مشرکان گفتند: ما اگر بدانیم که تو رسول خدائی از تو پیروی می‌کنیم. پس بنویس محمد بن عبدالله. پیامبرصبه علی دستور داد تا آن را پاک کند و علی‌گفت بخدای سوگندکلمه رسول الله را پاک نخواهم کرد. پیامبرصگفت: کلمه رسول الله را به من نشان بده و علی آن را نشان داد و پیامبر خود آن را پاک‌کرد. سپس علی نوشت «ابن عبدالله». پس پیامبرصدر سال بعد، سه روز درمکه اقامت‌کرد، چون روز سوم فرا رسید بعلی گفتند که اینک سه روز گذشت بیارت -محمد -بگو که برابرشرط ازمکه بیرون رود، او نیز به پیامبرصخبر داد و فرمود: آری. پس ازمکه بیرون رفت. مسور بن مخرمه گوید پیمان بسته بودند که ده سال جنگ نکنند و مردم دراین ده سال ایمن باشند و چمدان‌ها بسته و محکم باشد و دزدی و خیانت نباشد و مردم بر جان و مال ایمن باشند». بروایت بخاری و مسلم و ابوداود.