سوگند دادن گواهان
عدالت گواهان امروز معلوم نیست، پس لازم است که عدالت آنان با سوگند دادنشان تقویت گردد و در روزنامه رسمی احکام داد گستری آمده است:
هرگاه مشهود علیه و کسی که بر علیه او شهادت داده شده است پیش از صدور حکم اصرار کرد که قاضیگواهان را سوگند دهد، که در گواهیشان دروغ نمیگویند و لازم است عدالتشان را با سوگند خوردن تقویت نمایند، قاضی میتواندگواهان را سوگند دهد و بدانان بگوید: اگر سوگند یاد کنید گواهیتان را میپذیرم و در غیر آن صورت گواهیتان را نمیپذیرم.
مذهب ابن لیلی و ابن القیم و محمد بن بشیرقاضی قرطبه نیزچنین است و ابن نجیم حنفی نیز آن را ترجیح داده است و علمای حنفی میگویند لازم نیست گواه سوگند بخورد چون لفظ شهادت متضمن معنی سوگند و یمین است. حنابله میگویند: از گواهی که حاضر بگواهی نیست و شهادت دادن را انکار میکند و از قاضی که حکم دادن را انکار میکند و از و صی که مدیون بودن موصی را نفی میکند طلب سوگند خوردن نمیشود و همچنین از کسی که منکر نکاح و طلاق و رجعت و ایلاء و نسب و دیه و قذف است طلب سوگند خوردن نمیشود چون اینها مال نیستند و مقصود از آنها مال نیست و دراینها بسبب نکول و برگشت حکم صادر نمیشود.