مزارعه
معامله در زمین بر سر بعض حاصل آن، در صورتی که بذر نیز از مالک باشد.
فضیلت مزارعه: قرطبی‌گوید: عمل زراعت فرض‌کفایه است یعنی اگر بعضی بدان نپردازند، گناه آن بگردن همه افراد جامعه است، پس بر امام و پیشوای امت و اجب است که مردم را بر آن عمل مجبور سازد و همچنین براعمال نظیر کشاورزی و زراعت از باغکاری و نهال نشاندن و امثال آن.
۱- بروایت بخاری و مسلم از پیامبرصآمده است که پیامبرصگفت: «ما من مسلم یغرس غرسا أو یزرع زرعا فیأكل منه طیر أو إنسان أو بهیمة إلا كان له به صدقة»«هرمسلمانی نهالی بکارد یا کشتی کندکه پرنده‌ای یا انسانی یا حیوانی از آن بخورد این کار برایش صدقه و احسان بحساب میآید و برایش پاداش نیک دارد». غرس برای چیزهایی که ساقه دارند مانند خرما و انگور و غیر و زرع برای چیزهایی که ساقه ندارند مانندگندم و جو و امثال آن.
۲- ترمذی بروایت عایشه آورده است که پیامبرصگفت: «التمسوا الرزق من خبایا الارض»«روزی خویش را از دل خاک و زوایای پنهان آن بجوئید».
تعریف مزارعه در لغت: معامله روی زمین در برابر بعضی از محصولی که از خود آن زمین بدست میآید و اینجا بمعنی اعطای زمین به کسی است که آن را بکارد در برابر بهره‌ای که از آن بدست میآید مانند نصف محصول یا یک سوم یا بیشتر یا کمتر از آن بر حسب توافقی که می‌کنند.