صدقه تطوع (احسان و بخشش در راه خدا)
اسلام با اسلوب و شیوهای که دلها را جذب میکند و در روح انسان شادی و گذشت میآفریند و معانی خیرو نیکی و احسان را بیدار میسازد، مردم را به بذل و بخشش میخواند و تشویق میکند:
۱- خداوند میفرماید: ﴿مَّثَلُ ٱلَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ فِی سَبِیلِ ٱللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنۢبَتَتۡ سَبۡعَ سَنَابِلَ فِی كُلِّ سُنۢبُلَةٖ مِّاْئَةُ حَبَّةٖۗ وَٱللَّهُ یُضَٰعِفُ لِمَن یَشَآءُۚ وَٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِیمٌ٢٦١﴾[البقرة: ۲۶۱]. «مثل کسانی که اموال خود را در راه خدا، انفاق میکنند همچون مثل دانهای است که از آن هفت خوشه بروید و هر خوشه یکصد دانه داشته باشد و خداوند برای کسانی که بخواهد، چند برابر بیش از این نیز، پاداش میدهد. دست بخشندگی خدا، بسیار فراخ و به نیت و باطن همه آگاه است».
۲- خداوند میفرماید: ﴿لَن تَنَالُواْ ٱلۡبِرَّ حَتَّىٰ تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَۚ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیۡءٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِیمٞ٩٢﴾[آل عمران: ۹۲]. «نمیتوانید به خیر کامل که مورد رضایت خدا باشد، دست یابید، مگر اینکه انفاق کنید از آنچیزی که دوست دارید و در راههای متنوعی که موجب رضای خداست، از آن بذل و بخشش کنید. هر چیزی را که در راه خدا، انفاق کنید، خداوند از آن آگاه است».
۳- خداوند میفرماید: ﴿وَأَنفِقُواْ مِمَّا جَعَلَكُم مُّسۡتَخۡلَفِینَ فِیهِۖ فَٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنكُمۡ وَأَنفَقُواْ لَهُمۡ أَجۡرٞ كَبِیرٞ٧﴾[الحدید: ۷]. «از آن مالی که خداوند تصرف در آن را به شما سپرده و شما را در تصرف در آن، بجای خویش گمارده است، در راه خدا انفاق کنید. کسانی که به خدا و رسولش ایمان آورده و از آن مال، انفاق میکنند، خدا پاداش بزرگی بدانان ارزانی میدارد».
۴- پیامبرصفرمود: «إن الصدقة تطفئ غضب الرب، وتدفع میتة السوء»«بیگمان احسان و بخشش آتش خشم خدا را خاموش میکند و انسان را از فرجام بد در امان میدارد». به روایت ترمذی که آن را «حسن« دانسته است.
۵- پیامبرصفرموده است: «إن صدقة المسلم تزید فی العمر وتمنع میتة السوء (۱) ویذهب الله بها الكبر والفخر»«بیگمان صدقه و احسان، عمر مسلمان را افزایش میدهد و مانع فرجام بد میشود و تکبر و مباهات را از بین میبرد».
۶- پیامبرصفرمود: «ما من یوم یصبح العباد فیه، إلا وملكان ینزلان فیقول أحدهما: اللهم أعط منفقا خلفا، ویقول الاخر: الله أعط ممسكا تلفا»«هر روز صبح دو فرشته بر بندگان خدا نازل میشوند. یکی میگوید: خداوندا هرکس احسان و انفاق میکند، برایش جبران ساز و بجای آن چیز دیگری به وی ارزانی دارو دیگری میگوید:
خداوندا هرکس، بخل میورزد و از احسان و بخشش خودداری میکند، مالش را تلف کن». به روایت مسلم.
۷- پیامبرصفرموده است: «صنائع المعروف تقی مصارع السوء، والصدقة حفیا تطفئ غضب الرب، وصلة الرحم تزید فی العمر، وكل معروف صدقة، وأهل المعروف فی الدنیا هم أهل المعروف فی الاخرة، وأهل المنكر فی الدنیا هم أهل المنكر فی الاخرة، وأول من یدخل الجنة أهل المعروف»«نیکی و بخشش انسان را از پرتگاههای بد مصون میدارد، و صدقه و احسان نهانی آتش خشم خدا را خاموش میکند و صله رحم و پیوند خویشاوندی بجای آوردن، بر عمر انسان میافزاید و هرنیکی و خوشرفتاری بجای خود یک صدقه است، کسانی که در دنیا اهل نیکی و احسانند، در قیامت نیز اهل نیکی و احسانند و کسانی که در دنیا اهل منکر و ناشایست هستند، در قیامت نیز چنینند. و اولین کسی که به بهشت در آید صاحبان نیکی و بخشش است». طبرانی آن را، در «اوسط« روایت کرده و ابن المنذری از آن سکوت کرده است.