دلیل شرعی و مشروعیت وصیت
دلیل شرعی وصیت قرآن و سنت نبوی و اجماع مسلمین است. در قرآن آمده است: ﴿كُتِبَ عَلَیۡكُمۡ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ إِن تَرَكَ خَیۡرًا ٱلۡوَصِیَّةُ لِلۡوَٰلِدَیۡنِ وَٱلۡأَقۡرَبِینَ بِٱلۡمَعۡرُوفِۖ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُتَّقِینَ١٨٠﴾[البقرة: ۱۸۰]. «برشما چنان مقررگشت که هرگاه مرگ یکی از شما فرا رسد و مرگ ببالین یکی از شما آمد اگر مالی از خود بجای‌گذاشت، آنکه برای پدر و مادر و نزدیکان به گونه‌ای شایسته و بدون اجحاف وصیت کند. این وصیت و سفارش برای پدر و مادر و خویشاوندان نزدیک حق و و ظیفه‌ای است بر عهده پرهیزگاران».
و جای دیگر گوید: ﴿مِنۢ بَعۡدِ وَصِیَّةٖ یُوصِی بِهَآ أَوۡ دَیۡنٍۗ﴾[النساء: ۱۱]. «..همه این‌ها پس از عمل به وصیت میت و پرداختن و ام او است...».
باز هم می‌فرماید: ﴿یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُواْ شَهَٰدَةُ بَیۡنِكُمۡ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ حِینَ ٱلۡوَصِیَّةِ ٱثۡنَانِ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنكُمۡ﴾[المائدة: ۱۰۶]. «ای‌کسانی که ایمان آورده‌اید چون مرگ یکی از شما فرا رسد بهنگام وصیت باید دو فرد عادل از هم‌کیشان خودتان را گواه و شاهد بگیرید...».و در سنت نبوی احادیث زیرآمده است:
۱- بروایت بخاری و مسلم از ابن عمر پیامبرصگفت: «ما حق امرئ مسلم له شئ یوصی فیه، یبیت لیلتین إلا ووصیته مكتوبة عنده» «حق مرد مسلمان آنست که اگر چیزی دارد که درآن وصیت می‌کند، هیچ شبی بدون اینکه وصیت نوشته شده‌اش پیش او باشد نخوابد، یعنی احتیاط کند مبادا مرگش ناگهان فرا رسد». ابن عمر گفت: از و قتی که این سخن را از پیامبرصشنیدم هیچ شبی بدون اینکه و صیتم پیشم باشد نخوابیده‌ام.
امام شافعی گفت: احتیاط و حزم و دوراندیشی مسلمان آنست که همواره وصیت او پیش او و نوشته و آماده باشد. اگربخواهد دراموالی که دارد و صیت‌کند، باید چنین باشد چون او نمی‌داندکه چه موقع مرگش فرا می‌رسد و مانع رسیدن بخواسته‌اش می‌شود.
۲- بروایت احمد و ترمذی و ابوداود و ابن ماجه ازابوهریره پیامبرصگفت: «إن الرجل لیعمل والمرأة بطاعة الله ستین سنة ثم یحضرهما الموت فیضاران فی الوصیة فتجب لهما النار» «گاهی پیش میآید که مرد و زن شصت سال طاعت و عبادت خداوند را می‌کنند سپس مرگشان فرا می‌رسد و در وصیت و سفارش‌شان مرتکب زیان و ضرر دیگران می‌شوند و بخاطر آن بدوزخ می‌روند یعنی اشتباه و خطاء در و صیت‌شان طاعت‌شان را باطل می‌کند».
سپس ابوهریره بعد از این حدیث آیه زیر را خواند: ﴿مِنۢ بَعۡدِ وَصِیَّةٖ یُوصَىٰ بِهَآ أَوۡ دَیۡنٍ غَیۡرَ مُضَآرّٖۚ وَصِیَّةٗ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ عَلِیمٌ حَلِیمٞ١٢﴾[النساء: ۱۲]. «... و این‌کار نیز باید پس از انجام وصیت و یا پرداخت بدهی صورت‌گیرد مشروط براینکه وصیت برای و رثه به زبان آنان منجرنشود یعنی از ۳/۱ نگذرد این وصیت و دستورخدا است و خداوند دانا و بردبار است».
۳- بروایت ابن ماجه ازجابر پیامبرصگفت: «من مات على وصیة مات على سبیل وسنة ومات على تقى وشهادة ومات مغفورا له» «هرکه بر وصیت بمیرد یعنی وصیت کرده و مرده باشد او بر راه خدا و سنت پیامبرصو بر تقوی و شهادت مرده و آمرزیده می‌شود». و امت اسلامی بر مشروعیت وصیت اجماع دارند.