اذکار و دعاها و نیایش‌های بامدادان و شامگاهان
و قت اذکار بامدادان از طلوع فجر تا طلوع خورشید می‌باشد و و قت اذکار شامگاهان بین نماز عصر و غروب است.
۱- مسلم ازابوهریره نقل‌کرده است که پیامبرصگفت: «من قال حین یصبح، وحین یمسی: سبحان الله وبحمده مائة مرة، لم یأت أحد یوم القیامة بأفضل مما جاء به إلا أحد قال مثل ما قال أو زاد علیه» «هرکس بامدادان و شامگاهان یک‌صد بار "سبحان الله و بحمده" را بگوید، در روز قیامت هیچکس عمل بهتر از عمل او را ندارد مگر کسی که باندازه او گفته باشد یا بیشتر از او».
۲- باز هم از ابن مسعود روایت‌کرده است که پیامبرصچون شامگاهان فرا می‌رسید می‌گفت: «أمسى الملك لله، والحمد لله، لا إله إلا الله وحده لا شریك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شئ قدیر، رب أسألك خیر ما فی هذه اللیلة وخیر ما بعدها وأعوذ بك من شر ما فی هذه اللیلة وشر ما بعدها، رب أعوذ بك من الكسل وسوء الكبر، رب أعوذ بك من عذاب فی النار وعذاب فی القبر» «ملک از آن الله و همه ستایش‌ها از آن الله است، هیچ معبود بحقی نیست بغیر از الله که او تنها و بی‌شریک است، ملک و ستایش از آن او است و او برهر چیزتوانا و قادر است. پروردگارا بهترین چیزهائی که در امشب و بعد ازآن، هست آن را از تو می‌طلبم، و از همه بدی‌های امشب و بعد از آن بتو پناه می‌برم. پروردگارا ازکسل و بدفرجامی پیری و عذاب دوزخ و عذاب‌گور، بتو پناه می‌برم». و چون صبح فرا می‌رسید باز هم همین‌کلمات را تکرار می‌کرد و بجای امسی اصبح می‌نهاد «أصبحنا وأصبح الملك لله...».
۳- ابوداود از عبدالله بن حبیب روایت‌کرده است که پیامبرصبه من‌گفت: بگو. گفتم: ای رسول الله چه بگویم؟گفت:«قل هو الله أحد، والمعوذتین حین تمسی وحین تصبح ثلاث مرات تكفیك من كل شئ» «در هر بامدادان و شامگاهان سه بار سوره‌های اخلاص و معوذتین: ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ﴾﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ١﴾را بخوان برایت از هر چیزی‌کفایت می‌کنند». ترمذی‌گفت: این حدیث حسن و صحیح است.
۴- باز هم از ابوهریره روایت‌کرده است که پیامبرصبه یاران خود تعلیم می‌داد: «إذا أصبح أحدكم فلیقل: اللهم بك أصبحنا وبك أمسینا، وبك نحیا وبك نموت، وإلیك النشور. وإذا أمسى فلیقل: اللهم بك أمسینا وربك أصبحنا، وبك نحیا وبك نموت وإلیك المصیر» «هرگاه یکی از شما به صبح درآمد بگوید: خداوندا بنام تو و و سیله تو، و ارد صبح شدیم و بنام تو و و سیله تو و ارد شامگاهان می‌شویم و زندگی و مرگ ما ازتوو و سیله تو است، و بازگشت ما هم به سوی تو است و چون و ارد شامگاهان شد بگوید: خداوندا... ». ترمذی آن حدیث را حسن و صحیح دانسته است.
۵- در صحیح بخاری از شداد بن اوس و او از پیامبرصنقل‌کرده است‌که‌گفت: «سید الاستغفار: اللهم أنت ربی لا إله إلا أنت، خلقتنی وأنا عبدك، وأنا على عهدك ووعدك ما استطعت، أعوذ بك من شر ما صنعت، أبوء لك بنعمتك علی، وأبوء بذنبی فاغفر لی. فإنه لا یغفر الذنوب إلا أنت.من قالها حین یمسی فمات من لیلته دخل الجنة، ومن قالها حین یصبح فمات من یومه دخل الجنة» «بزرگ‌ترین استغفار این دعا است: خداوندا تو پروردگار منی و بجز تو هیچ معبود بحقی وجود ندارد،تو مرا آفریدی و من بنده توام و من تا آنجاکه توانائی داشته باشم بر عهد و پیمان و و عده توام. و از هر بدی که آفریده‌ای و از شر مخلوقات تو بتو پناه می‌آورم، من به نعمت‌های تو درحق خود اعتراف می‌کنم و بگناهان خویش نیز اقرار می‌نمایم، پس مرا بیامرز زیرا به جز تو،کسی نمی‌تواند گناهانم را بیامرزد. هرکس این دعا را به هنگام شامگاهان بخواند و آن‌شب بمیرد، داخل بهشت می‌شود و هرکس این دعا را به هنگام بامدادان بخواند و آن روز بمیرد، داخل بهشت می‌شود». و در سنن ترمذی از ابوهریره نقل است که ابوبکر صدیق به پیامبرصگفت: مرا به چیزی امرکن که بامدادان و شامگاهان بخوانم. پیامبرصگفت: بگو «اللهم عالم الغیب والشهادة فاطر السموات والارض، رب كل شئ وملیكه، أشهد أن لا إله إلا أنت، أعوذ بك من شر نفسی وشر الشیطان وشركه، وأن نقترف سوءا على أنفسنا أو نجره إلى مسلم. قله إذا أصبحت وإذا أمسیت، وإذا أخذت مضجعك» «خداوندا ای آگاه برنهان و آشکار، ای آفریننده آسمان‌ها و زمین، ای پروردگار همه چیز و مالک همه چیز، گواهی می‌دهم که به جز تو هیچ معبود بحقی نیست. من ازشروبدی نفس خویش و از شر و بدی شیطان و دام او و از اینکه نسبت بخود یا دیگران بدی‌کنم، به تو پناه می‌آورم و خود را در پناه توقرارمی‌دهم. این دعا را بگو تا و قتی که و ارد بامدادان و شامگاهان می‌شوی و هنگامی که بر تخت‌خواب می‌روی». ترمذی آن را حدیث حسن صحیح دانسته است.
۶- باز هم ترمذی از عثمان بن عفان روایت‌کرده است که پیامبرص،گفت: «ما من عبد یقول فی صباح كل یوم ومساء كل لیلة: بسم الله الذی لا یضر مع اسمه شئ فی الارض ولا فی السماء وهو السمیع العلیم ثلاث مرات فیضره شئ» «هر بنده‌ای بامدادان و شامگاهان سه بار بگوید: بسم الله... بنام الله که با وجود نام او هیچ چیز درزمین و آسمان نمی‌تواند زیان برساند و او شنوا و دانا است، درآن شب و روز هیچ زیانی به وی نمی‌رسد». ترمذی آن را حدیث حسن صحیح دانسته است.
۷- باز هم ترمذی از ثوبان و غیر او نقل‌کرده است که پیامبرصگفت: «من قال حین یمسی وإذا أصبح: رضیت بالله ربا، وبالاسلام دینا، وبمحمدصنبیا، كان حقا على الله أن یرضیه» «هرکس شامگاهان و بامدادان بگوید: رضیت... خرسند و راضیم که پروردگارم الله و دینم اسلام و پیامبرم محمد بن عبدالله می‌باشد، برخدا است که او را راضی و خشنودکند». و آن را حدیث حسن صحیح دانسته است.
۸- باز هم ترمذی از انس روایت کرده است که پیامبرصگفت: «من قال حین یصبح أو یمسی: اللهم انی أصبحت أشهدك وأشهد حملة عرشك وملائكتك وجمیع خلقك أنك أنت الله لا إله إلا أنت وحدك لا شریك لك، وأن محمدا عبدك ورسولك، أعتق الله ربعه من النار، فمن قالها مرتین أعتق الله نصفه من النار، ومن قالها ثلاثا أعتق الله ثلاثة أرباعه من النار، ومن قالها أربعا أعتقه الله من النار» «هرکس صبح و شام بگوید: اللهم... خداوندا حالا که من به بامداد درآمده‌ام ترا و همه عرشت را و فرشتگانت را و همه آفریدگانت راگواه می‌گیرم که من اعتراف می‌کنم و می‌گویم: که تنها تو معبود بحق هستی و یگانه و تنهائی و شریکی نداری و محمد بن عبدالله بنده و فرستاده تو است، خداوند یک چهارم اندام او را از عذاب دوزخ رها می‌سازد و چون دوبار گوید نصف بدنش و چون سه بارگوید سه چهارم بدنش و چون چهاربار گوید تمام بدنش را ازآتش دوزخ برهاند».
۹- در سنن ابی‌داود از عبدالله بن غنام آمده است که پیامبرصگفت: «من قال حین یصبح: اللهم ما أصبح بی من نعمة أو بأحد من خلقك فمنك وحدك لا شریك لك، لك الحمد ولك الشكر، فقد أدى شكر یومه، ومن قال مثل ذلك حین یمسی، فقد أدى شكر لیلته» «هرکس به هنگام صبح و شام‌گوید: اللهم... خداوندا هر نعمتی که من و دیگران داریم تنها از جانب تو است که بی‌شریک هستی پس هر حمد و سپاسی شایسته تو است. او سپاس شب و روز خود را بجای آورده است».
۱۰- در سنن و صحیح حاکم از عبدالله بن عمرآمده است‌که: پیامبرصگفتن این کلمات را هنگام صبح و شام ترک نمی‌کرد: «اللهم إنی أسألك العافیة فی الدنیا والاخرة، اللهم إنی أسألك العفو والعافیة فی دینی ودنیای وأهلی ومالی، اللهم استر عوراتی وآمن روعاتی، اللهم احفظنی من بین یدی ومن خلفی وعن یمینی وعن شمالی ومن فوقی، وأعوذ بعظمتك أن أغتال من تحتی» «خداوندا از تو سلامتی دنیا و آخرت را مسئلت دارم. خداوندا عفو و سلامتی دین و دنیا و خانواده و مالم را از تو مسئلت دارم خداوندا عیب‌هایم را بپوشان و ترس و فزعم را برطرف‌کن. خداوندا مرا از همه جهات، از پیش و پس و راست و چپ و بالا و پائین محفوظ و مصون دارو بتو پناه می‌برم از اینکه زمین مرا بخود فرو برد».
۱۱- از عبدالرحمن بن ابی‌بکره آمده است که او به پدرش گفت: ای پدرم ترا می‌شنوم که هر بامداد دعا می‌کنی و می‌گوئی: «اللهم عافنی فی بدنی، اللهم عافنی فی سمعی، اللهم عافنی فی بصری.لا إله إلا أنت»«خداوندا بدنم و گوشم و چشمم را سلامتی عطاکن. بجز تو معبود بحقی نیست». که سه بار صبح و سه بارشام آن را تکرار می‌کنی. اوگفت: من شنیده‌ام که پیامبرصدر دعای خویش این کلمات را می‌خواند. و من دوست دارم که سنت او را پیش‌گیرم. بروایت ابوداود. ابن السنی از ابن عباس از پیامبرصروایت‌کرده که پیامبرصگفت: «من قال إذا أصبح: اللهم إنی أصبحت منك فی نعمة وعافیة وستر، فأتم نعمتك علی وعافیتك وسترك فی الدنیا والاخرة، ثلاث مرات إذا أصبح وإذا أمسى، كان حقا على الله أن یتم علیه» «هرکس بامدادان گوید: خداوندا من از نعمت و سلامتی و پرده پوشی تو بهره‌مند شده‌ام از تو مسئلت دارم که آن‌ها را بر من در دنیا و آخرت تکمیل‌گردانی و باتمام برسانی». سه بار در بامدادان و سه بار شامگاهان، سزاوار است که خداوند آن‌ها را بر وی باتمام برساند.
از انس روایت شده که پیامبرصگفت: «أیعجز أحدكم أن یكون كأبی ضمضم؟ قالوا: ومن أبو ضمضم یا رسول الله؟ قال:كان إذا أصبح قال: اللهم وهبت نفسی وعرضی لك.فلا یشتم من شتمه ولا یظلم من ظلمه ولا یضرب من ضربه» «آیا هریک ازشما نمی‌تواند بمانند ابوضمضم باشد؟گفتند: ای رسول خدا ابوضمضم چه‌کسی بود؟ پیامبرصگفت: اوکسی بود که بامدادان می‌گفت: خداوندا من نفس خویش و آبروی خویش را به تو بخشیدم و درراه تو از آن‌ها گذشتم. پس اگر کسی به وی ناسزا می‌گفت جوابش نمی‌داد و اگر کسی به وی ستم می‌کرد تلافی نمی‌نمود و اگر کسی او را می‌زد عمل به مثل نمی‌کرد».
از ابوالدرداء روایت شده که پیامبرصگفت: «من قال فی كل یوم حین یصبح وحین یمسی: حسبی الله لا إله إلا هو علیه توكلت، وهو رب العرش العظیم، سبع مرات، كفاه الله تعالى ما أهمه من أمر الدنیا والاخرة» «هرکس هر روز بامدادان و شامگاهان هفت بار این دعای: حسبی الله... تنها خداوند برایم بس است و بجزاو هیچ معبود بحقی نیست و تنها بدو توکل دارم و او پروردگارعرش عظیم است را بخواند خداوند او را درهر کاری که در دنیا و آخرت برایش اهمیت داشته باشد،کفایت می‌کند». از طلق بن حبیب روایت است که گفت: "مردی به نزد ابوالدرداء آمد و گفت: ای ابودرداء خانه‌ات سوخت. اوگفت: نسوخته است و خداوند چنین‌کاری را نمی‌کند، چون من‌کلماتی را بر زبان آورده‌ام که از پیامبرصشنیده‌ام‌که‌گفت: هرکس آن‌ها را درآغاز روزبرزبان راند تا و قت شامگاهان مصیبتی به وی نمی‌رسد و هرکس درآخر روز آن کلمات را بخواند تا بامدادان مصیبتی به وی نمی‌رسد و آن‌کلمات اینست: «اللهم أنت ربی، لا إله إلا أنت، علیك توكلت وأنت رب العرش العظیم، ما شاء الله كان، وما لم یشأ لم یكن، لا حول ولا قوة إلا بالله العلی العظیم، أعلم أن الله على كل شئ قدیر، وأن الله قد أحاط بكل شئ علما، اللهم إنی أعوذ بك من شر نفسی، ومن شر كل دابة أنت آخذ بناصیتها، إن ربی على صراط مستقیم» «خداوندا تنها تو پروردگار منی که بجز تو هیچ معبود بحقی نیست و تنها برتو توکل دارم که تو پروردگارعرش عظیم هستی، هرچیزی که خدا بخواهد می‌شود و هرچیزی که خدا نخواهد نمی‌شود. هر تلاش و کوششی تنها بدست خداوند بزرگوار و برتر است. و می‌دانم که خداوند بر هر چیزی توانا است و علم خداوند بر هر چیزی محیط است، خداوندا از شر و بدی نفس خود و ازشر و بدی هر جنبنده‌ای که زمامش بدست تو است، بتو پناه می‌برم، بیگمان راه پروردگارمن راه راست و صراط مستقیم است».
در بعضی روایات آمده است که ابودرداء‌گفت: بفرمائید برویم، او برخاست و دیگران هم با وی برخاستند و به طرف خانه او رفتند، که پیرامون آن سوخته بود و لی آسیبی به خانه او نرسیده بود.