هبه و بخشش و تعریف آن
در قرآن‌کریم آمده است: ﴿قَالَ رَبِّ هَبۡ لِی مِن لَّدُنكَ ذُرِّیَّةٗ طَیِّبَةًۖ إِنَّكَ سَمِیعُ ٱلدُّعَآءِ٣٨﴾[آل عمران: ۳۸]. «خداوندا بفضل خودت ذریه و نسل خوبی و پاکی بمن عطاکن براستی تو پذیرنده دعا هستی».هبه از هبوب و و زش باد بمعنی مرور آن گرفته شده و مناسبت دارد، مقصود از هبه تبرع و بخشش بغیر است، خواه مالی یا غیرمالی باشد. هبه در اصطلاح شرع اینست که انسان مال خود را در حال حیات و زندگی خود بدون عوض به ملکیت غیر درآورد، پس هرگاه انسان استفاده و انتفاع از مال خود را برای غیر مباح‌کرد و آن را به ملکیت وی درنیاورد، اعاره و عاریه دادن است، نه هبه و همچنین اگر چیزی را که شرعاً مال نیست بغیر هدیه داد، مانند شراب یا مردار، او چیزی را هدیه نکرده است و هدیه او درست نیست و اگر تملیک در هبه به بعد ازمرگ حواله شود، هبه نیست بلکه وصیت است و اگر این بخشش و عطاء درمقابل عوض باشد، بیع و فروش است نه هبه، و حکم بیع بر آن اجراء میگردد، یعنی دراین نوع هبه همینکه عقد هبه صورت گرفت، به ملکیت طرف درمی‌آید و دیگر تصرفات و اهب و بخشنده درآن جایز نیست، مگربا اجازه موهوب له و کسی که بوی بخشیده شده است. و در این نوع هبه خیار و شفعه ثابت است، چون در برابر عوض است پس شرط است که عوض معلوم باشد، چنانچه عوض معلوم نباشد این هبه باطل است.
هبه بطور مطلق مقتضی عوض نیست، خواه برای شخص مساوی یا پایین‌تر یا برتر این هبه صورت‌گیرد، این است معنی خاص هبه و معنی اخص آن، لیکن معنی اعم آن شامل موارد زیر می‌شود:
۱- ابراء: بخشیدن و ام به بدهکار
۲- صدقه: بخشیدن چیزی بمنظور و نیت ثواب و پاداش آخرت
۳- هدیه: بخششی که لازم است موهوب له آن را عوض بدهد.