آیا می‌توان برای تکمل حد نصاب، فراورده‌ها‌ی کشاورزی و میوه‌ها را بهم افزود
علماء اتفاق دارند براینکه می‌توان میوه‌ها و مویزها و دانه‌ها و حبوبات، هریک را به نوع خود اضافه نمود، اگرچه از لحاظ مرغوبیت و عدم مرغوبیت و رنگ با هم اختلاف داشته باشند و به نسبت هریک از آن‌ها زکات را پرداخت. بنابراین انواع مویز و انواع گندم و ... را می‌توان بهم اضافه کرد و همچنین اتفاق نظر دارند بر اینکه می‌توان کالاهای تجارتی و نرخ و بهای نقدی را به هم افزود و رویهم حساب‌کرد و زکات مجموع آن‌ها را پرداخت. لیکن شافعی می‌گوید: کالاهای تجارتی را تنها می‌توان به جنس چیزی که بدان خریده شده‌اند افزود و روی هم حساب کرد، چون حدنصاب آن‌ها با توجه بدان جنس معتبراست. و علماء اتفاق دارند براینکه برای تکمیل حد نصاب در غیر حبوبات و میوه‌ها، جنس را نمی‌توان به جنس دیگری افزود. بنابراین از حیوانات برای تکمیل حد نصاب نمی‌توان جنسی را به جنسی دیگر افزود. پس نمی‌توان شتر را به‌گاو افزود و نصاب را تکمیل کرد و در میوه‌ها نیز نمی‌توان خرما را بر مویز افزود تا به حدنصاب برسد. بلکه این‌ها بایستی ازجنس خود به حدنصاب برسند تا زکات آن‌ها و اجب گردد.
درباره حبوبات مختلف اختلاف است در اینکه می‌توان بعضی را به بعضی افزود، تا حدنصاب تکمیل گردد؟ شایسته‌ترین رای آنست‌که: نمی‌توان آن‌ها را برای حدنصاب بهمدیگر افزود، بلکه حبوبات هم اجناس مختلف و دارای اسم‌های مختلف میباشند. و هر جنس باید خودش بـه حد نصاب برسد تـا از آن زکات پرداخت‌گردد. بنابراین گندم به جو و برعکـس و خرما به مویزو برعکس و نخود به عدس و برعکس، افزوده نمی‌شوند بلکه هریک بایستی خودش به حدنصاب برسد. این رای منسوب است به ابوحنیفه و شافعی و در یکی از روایات به امام احمد و عده بسیاری از علمای سلف.
ابن المنذر گفته است: اجماع است بر اینکه شتر به گاو و به گوسفند، و گاو به گوسفند، و خرما به مویزافزوده و منضم نمی‌گردند و در غیر آن‌ها نیز چنین است. و کسانی که قائل به ضم اجناس مختلف به یکدیگر هستند دلیل صحیحی ندارند.