فضیلت آن
در فضیلت نماز چاشتگاه احادیث فراوانی روایت شده که چند تای آن ذکر میشود:
۱) از ابوذر روایت است که: پیامبرصفرمرد: «یصبح على كل سلامی من أحدكم صدقة، فكل تسبیحة صدقة، وكل تحمیة صدقة، وكل تهلیلة صدقة، وكل تكبیرة صدقة، وأمر بالمعروف صدقة، ونهی عن المنكر صدقة، ویجزی من ذلك ركعتان یركعهما من الضحى»«در برابر هر یک از استخوانها و مفاصل بـدن شما، بر شما صدقهای لازم است، هر یک از تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر و امر به معروف و نهی از منکر صدقهای محسوب میگردد. دو رکعت نماز در چاشتگاه بجای همه آنها کفایت میکند و بس است». به روایت احمد و مسلم و ابوداود.
۲) احمد و ابوداود از بریده روایت کردهاند که: پیامبرصفـرمود: «فی الانسان ستون وثلاثمائة مفصل علیه أن یتصدق عن كل مفصل منها صدقة»«در بدن انسان سیصد و شصت مفصل هست که باید در برابر هر یک از آنها یک صدقهای بدهد»، گفتند: ای رسول خدا چه کسانی را توانائی آنست؟ فرمود: «النخامة فی المسجد یدفنها أو الشئ ینحیه عن الطریق، فإن لم یقدر فركعتا الضحى تجزئ عنه» «پنهان کردن بلغم و بر طرف کردن آن، در مسجد و دور ساختن هر چیزی از سر راه مردم، خود صدقهای است و اگر آنها را هم نتوانست دو رکعت نماز چاشتگاه کافی است».
شوکانی گفته است: این دو حدیث بر بزرگی و فضیلت و موقعیت بزرگ و تاکید بر مشروعیت و سنت بودن آن دلالت میکنند. چه این دو رکعت بجای سیصد و شصت صدقه، کفایت میکند و چنین عملی شایسته مواظبت و مداومت بر انجام آن است. و همچنین از این دو حدیث بر میآید که بسیار گفتن تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر و امر به معروف و نهی از منکر و دفن و پنهانکردن بلغم و اخلاط و دور ساختن چیزهائی که راهگزران را اذیت کند از سر راه مردم، و دیگر طاعاتی که موجب اسقاط صدقات لازم در هر روز میشود، همگی سنت و مشروع میباشند.
۳) از نواس بن سمعان روایت است که پیامبرصفرمود: «قال اللهﻷ: ابن آدم لا تعجزن عن أربع ركعات فی أول النهار أكفك آخره»«خداوند فرماید: ای فرزند آدم از انجام چهار رکعت در اول روز خسته مشو، که من در آخر آن تر اکفایت خواهـم کرد = پاداش آن را به تو خواهـم داد». به روایت حاکـم و طبرانی که راویان آن مورد اطمینان هستند و به روایت احمد و ترمذی و ابوداود و نسائی و نعیم غطفانی با «سند جید». متن ترمذی چنین است: «عن رسول اللهصعن الله تبارك وتعالى: (إن الله تعالى قال: (ابن آدم اركع لی أربع ركعات من أول النهار أكفك آخره».
۴) از عبدالله بن عمرو روایت است که: پیامبرصگروهی از سپاهیان (سریهای) را روانه ساخت، که غنائمی بدست آوردند و بزودی گشتند. مردم از سرعت جنگ و کثرت غنیمت و سرعت بازگشتشان با اعجاب سخن گفتند. پیامبرصفرمود: «ألا أدلكم على أقرب منهم مغزى وأكثر غنیمة وأوشك رجعة؟ من توضأ ثم غدا إلى المسجد لسبحة الضحى فهو أقرب مغزى وأكثر غنیمة وأوشك رجعة»«آیا میخواهید که شما را به جنگ سریعتر و غنیمت بیشتر و بازگشت زودتر، راهنمائی کنم؟ هر کس و ضو گرفت و برای نماز چاشتگاه به مسجد رفت، جنگش سریعتر و غنیمتش بیشتر و بازگشتش نزدیکتر است». به روایت احمد و طبرانی. ابویعلی نیز چیزی قریب بدان را روایت کرده است.
۵) از ابوهریره روایت است که سرورم و دوستم صمرا به سه چیز توصیه فرمود: «در هر ماه سه روز روزه بگیرم، و دو رکعت نماز چاشتگاه را بگزارم، و پیش از آنکه بخوابـم نماز و تر را بخوانم». به روایت بخاری و مسلم.
۶) از انس روایت است که: در سفری پیامبرصرا دیدم که نماز چاشتگاه را هشت رکعت خواند، چون سلام داد، فرمود: «إنی صلیت صلاة رغبة ورهبة، سألت ربی ثلاثا فأعطانی اثنتین ومنعنی واحدة: سألته ألا یبتلی أمتی بالسنین ففعل، وسألته ألا یظهر علیهم عدوهم ففعل، وسألته ألا یلبسهم شیعا فأبى علی»«من نماز رغبت و رهبت خواندم، سه چیز را از پروردگارم مسئلت نمودم که دو تای آن را اجابت فرمود و یکی را رد کرد: از او خواستم که امتم را دچار قحطی نکند، قبول فـرمود، و از او خواستم که دشمنان را برامتم پیروز نگرداند، قبول فرمود، و از او خواستم که امتم را دچار تفرقه و گروه گرائی نکند که آن را نپذیرفت»، احمد و نسائی آن را روایت کرده و حاکم و ابن خزیمه آن را صحیح دانستهاند.