فقه السنه

وجوب علم و آگاهی به احکام داد و ستد و بیع و معاملات

هر کس که بکسب و داد و ستد می‌پردازد، بر وی و اجب است‌، که عالم و آگاه باشد از چیزهائی‌ که معاملات و کسب را صحیح یا فاسد می‌کنند تا معاملات او صحیح و تصرفاتش بدور از فساد باشد. آورده‌اند که عمر خطاب در بازار می‌گردید و بعضی تجار و بازرگان را شلاق می‌زد و می‌گفت‌:

‌نباید در بازار ما - اسلامی -‌کسی معاملات و داد و ستد کند، مگر اینکه فقه معاملات را بداند و الا خواهی نخواهی دچار ر‌باخواری می‌شود" متاسفانه امروز بسیاری از مسلمین در یادگیری معاملات درست‌، برابرفقه اسلامی‌، اهمال می‌کنند و این جنبه را بکلی مورد غفلت قرار داده‌اند و بگونه‌ای درآمده‌اند که بحرام خواری اهمیت نمی‌دهند و مبالات نمی‌کنند، برای‌شان مهم نیست هر اندازه سود و نفع بیشترو بیشتر باشد و کسب چند برابر شود،‌گوششان بدهکار حلال و حرام نیست و براستی این اشتباه بزرگی است‌، زیرا بازرگانان باید برای رفع این نقیصه‌، تلاش کنند تا حلال و حرام و مباح و غیر مباح را ازهم جدا سازند و کسب حلال و پربرکت داشته باشند و حتی‌المقدور از شبهات و شکوک بدور باشند. پیامبرصمی‌فرماید: «طلب العلم فریضة على كل مسلم ومسلمة» «طلب و کسب دانش و آگاهی بر هر مسلمان مرد و زنی و اجب و فریضه است‌»‌. پس هرکس که در پی‌کسب حلال و حلال خواری باشد و بخواهد اطمینان و رضای مردم را داشته باشد، باید از این مطلب آگاه باشد.

نعمان بن بشیر گوید: پیامبرصگفت‌: «الحلال بین والحرام بین وبینهما أمور مشتبهة ، فمن ترك ما یشتبه علیه من الاثم كان لما استبان أترك، ومن اجترأ على ما یشك فیه من الاثم أوشك أن یواقع ما استبان.والمعاصی حمى الله.من یرتع حول الحمى یوشك أن یواقعه» «حلال و اضح و آشکار است‌ که چیزی است که شارع فعل آن را خواسته است‌. و حرام نیز آشکار است که چیزی است که شارع ترک آن را خواسته است و در میان حلال و حرام چیزهائی هست که نزد بعضی از مردم محل اشتباه است که آراء علما درآن با هم اختلاف دارند.کسی که امور مشتبهه را ترک ‌کند ازترس اینکه مبادا بحرام دچار شود نسبت به‌کارهائی که تکلیف آن‌ها روشن است‌، بیشتر احتیاط می‌کند و بیشتر دوری می‌کند. یعنی بطریق اولی نزدیک حرام نمی‌رود. و کسی که بر ارتکاب‌ کارهای مشکوک و مشتبهه فیه ‌گستاخ و جسور باشد، نزدیک است که نفس خویش را بکارهای حرام نیز دچارکند یعنی‌کسی که بسیار دنبال کارهای مکروه می‌گردد، بالاخره خود را دچار ارتکاب حرام می‌کند. گناهان و حرام‌ها قرق شده و قدغن شده خدایند و کسی که درپیرامون حمایت شده و قرق شده‌، بچراند نزدیک است که ‌گوسفندان خود را به قرق شده در آورد یعنی‌کسی که از مرزهای حرام برنمی‌گردد سرانجام مرتکب حرام می‌شود»‌. بروایت بخاری و مسلم‌.