عقد زنی که با وی ایلاء شده
جمهور علما میگویند: زنی که با وی «ایلاء» شده و پس از گذشت مدت چهار ماه مطلقه شده است، باید مانند دیگر زنان مطلقه «عده» بگیرد. جابر ابن زید گفته است: اگر اینگونه زنان در مدت چهار ماهی که شوهرشان با آنان نزدیکی نکرده است سه بار قاعده شده و سه حیض دیده باشند «عده» بر ایشان لازم نیست. ابن رشد گفته که گروهی قول وی را پذیرفته و از ابن عباس نیز روایت شده است. او استدلال کرده که «عده» برای برائت رحم است و در این چهار ماه برائت رحم برای وی حاصل شده است.
حقوق شوهرکه باید از جانب همسر مراعات شود
ازجمله حقوق و و ظایفی که زن باید نسبت به شوهرش مراعات کند اینست که در غیرمعصیت خداوند، باید از اوامر شوهرش اطاعت نماید و به وی خیانت مالی و ناموسی نکند و از ارتکاب هرگونه عملی که شوهرش را به تنگ آورد، و او را دچار مضیقه کند پرهیز نماید و با وی روترشی و اخم نکند و بگونهای و بشکلی ظاهر نشود که شوهرش را خوش نیاید... اینها ازجمله بزرگترین حقوقی است که شوهر بر همسرش دارد.
حاکم از عایشه روایتکرده است کهگفت: از پیامبرصپرسیدم که چه کسی بیش از همه بر زن حق دارد و حق او از حق دیگران بزرگتر است؟... او فرمود: شوهرشگوید: سپس پرسیدم که چهکسی بیش از همه برمردم حق دارد و حق او بر مرد بزرگتراست؟...گفت: مادرش، پیامبرصبر مراعات این حق تاکید میکند و میفرماید: «لو أمرت أحدا أن یسجد لاحدلامرت المرأة أن تسجد لزوجها، من عظم حقه علیها» «اگرکسی را به سجدهکردن بهکسی غیرازخدا دستورمیدادم، به زن میگفتم که برای شوهرش سجدهکند، ازبس که حق شوهربرزنش بسیاربزرگ است -ولی سجده برای غیراز خدا جایز نیست -». این حدیث را ابوداود و ترمذی و ابن ماجه و ابن حبان روایت کردهاند. خداوند در توصیف زنان شایسته میفرماید: ﴿فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ حَافِظَاتٌ لِلْغَیْبِ بِمَا حَفِظَ اللَّهُ...﴾[النساء: ۳۴]. «زنان شایسته آنها هستندکه پارسایند و خداپرست و در غیبت شوهرانشان به آنان خیانت ناموسی و مالی - نمیکنند و بدستور و حفظ و نگاهداشت خداوند این امانت را بانجام میرسانند» که مقصود از «قانتات» زنان مطیع است و مراد از «حافظات للغیب» آنست که در حال غیبت شوهرانشان بدانان خیانت ناموسی و مالی نمیکنند. براستی این بزرگترین مرتبه و منزلت زن است و مراعات این حق بزرگ موجب تداوم زندگی زناشوئی و سعادت و خوشبختی آنان میگردد. در حدیث آمده است که پیامبرصگفته است: «خیر النساء من إذا نظرت إلیها سرتك، وإذا أمرتها أطاعتك، وإذا غبت عنها حفظتك فی نفسها ومالك» «بهترین زن و همسر، زنی و همسری است که چون به وی بنگری ترامسرورکند -زیباروی باشد و چون به وی دستوردهی از تو اطاعت و فرمانبرداوی کند. و چون درنزد او حاضرنباشی نفس خویش و مال تو را حفظکند -درغیبت تو خیانت ناموس و مالی نسبت به تومرتکب نشود -» زنی که این سیرت و روش و خوئی داشته و این حقوق را مراعاتکند شرعاً مجاهد فی سبیل الله به حساب میآید. ابن عباس روایتکرده استکه: زنی به حضور پیامبرصآمد و گفت: ای رسول خدا من نماینده و فرستاده زنان به حضور تو میباشم خداوند جهاد را بر مردان و اجبکرده است که اگر پیروزشدند و موفقگردیدند پاداش میگیرند و اگر شهید شوند، در نزد خداوند زندهاند و روزی خویش را دریافت میدارند. و ما زنان بر آنان میایستیم و بحال آنان میرسیم ما را در این کار چه پاداش است؟... پیامبرصگفت: «أبلغی من لقیت من النساء أن طاعة الزوج واعترافا بحقه یعدل ذلك وقلیل منكن من یفعله...» «بگو بزنانی که آنان را ملاقات میکنی که فرمانبرداری زنان از شوهرانشان و اعتراف بحقوق شوهران و مراعات آن، برابر است با جهاد مردان درراه خدا و پاداش آن را دارد. و اندکند از شما زنانی که این حقوق را مراعاتکنند». براستی این حق بقدری بزرگ است که اسلام آن را با انجام فراض دینی و اطاعت از خدا برابر دانسته است.
ازعبدالرحمن پسر عوف روایت است که پیامبرصگفت: «إذا صلت المرأة خمسها، وصامت شهرها وحفظت فرجها، وأطاعت زوجها قیل لها ادخلی الجنة من أی أبواب الجنة شئت» «هرگاه زن نمازهای پنجگانه فرض را بگزارد و روزه ماه رمضان را بگیرد و خیانت ناموسی به شوهرش نکند و پاکدامن باشد و از شوهرش فرمانبرداری کند در روزقیامت به و یگفته میشود: برو به بهشت و ازهر دوی میخواهی داخل شو».
احمد و طبرانی این حدیث را روایتکردهاند:
از ام سلمه روایت است که پیامبرصگفت: «أیما امرأة ماتت، وزوجها عنها راض، دخلت الجنة»«هر زنی بمیرد و شوهرش از او راضی باشد به بهشت میرود».
بیشترین چیزی که زن را به عذاب دوزخگرفتار میسازد، نافرمانی او از شوهرش و ناسپاسی او در برابر نیکی و نیکوئی شوهرش میباشد.
از ابن عباس روایت است که پیامبرصگفت: «اطلعت فی النار فإذا أكثر أهلها النساء. یكفرن العشیر، لو أحسنت إلى إحداهن الدهر، ثم رأت منك شیئا قالت: ما رأیت منك خیرا قط» «بدوزخ نگریستم و بدان سرکشیدم،دیدم که بیشتر اهل دوزخ زنان هستند چون نسبت به شوهر خویش ناسپاسی میکنند اگربا یکی ازآنان در تمام عمرنیکیکنی، سپس یک بار چیزی را ازشما ببیندکه خوشش نیایدگوید: هرگزاز تو خیر و خوشی ندیدهام». بخاری آن را روایتکرده است.
از ابوهریره روایت است که پیامبرصگفت: «إذا دعا الرجل امرأته إلى فراشه فأبت أن تجئ، فبات غضبان، لعنتها الملائكة حتى تصبح» «هرگاه مردی زنش را بررختخواب خویش خواند، و زن ازرفتن امتناع و رزید و مرد شب را با خشم بروزآورد،فرشتگان تا سپیده صبح آن زن را نفرین میکنند». بروایت احمد و بخاری و مسلم البته اطاعت و فرمانبرداری زن از مرد بطور مطلق نیست، بلکه باید این اطاعت در کارهای خیروبرابرعرف و عادت باشد، پس اگروی را به معصیت و گناه امرکند بر وی و اجب است، که با امرشوهرش مخالفتکند، چون درمعصیت خالق، اطاعت مخلوق روا نیست. زن نباید روزه سنت بگیرد و حج سنت بگزارد و از خانهاش بیرون رود مگر با اجازه و اذن شوهرش. ابوداود طیالسی از عبدالله بن عمر روایت کرده است که پیامبرصگفت: «حق الزوج على زوجته ألا تمنعه نفسها، ولو كان على ظهر قتب وأن لا تصوم یوما واحدا إلا بإذنه، إلا لفریضة، فإن فعلت أثمت، ولم یتقبل منها، وألا تعطی من بیتها شیئا إلا بإذنه، فإن فعلت كان له الاجر، وعلیها الوزر، وألا تخرج من بیته إلا بإذنه، فإن فعلت لعنها الله وملائكة الغضب حتى تتوب أو ترجع، وإن كان ظالما» «حق شوهر بر همسرش آنست که زن خویشتن را دراختیارشوهربگذارد حتی اگربرروی زین اسب هم چنین تقاضائی ازاو بکند و نباید روزه -سنت -را بگیرد مگربا اجازه او مگر روزه فریضه که درآن نیازی به اجازه او ندارد. اگر زن بدون اجازه او روزه سنت را بگیردگناه کار میگردد و از وی پذیرفته نمیشود و نباید چیزی از مال او ببخشد مگر با اجازه او، اگر بدون اجازه شوهر چیزی از مال او بخشید، اجر و پاداشش برای شوهر و گناهش برای زن است و نباید بدون اجازه شوهر از خانهاش بیرون رود. اگرچنینکرد خداوند و فرشتگان غضب بروی نفرینکنند تا اینکه توبه کند یا برگردد. حتی اگرشوهرش ستمکارنیزباشد نباید بدون اجازه او بیرون رود».