قتال = جنگ
اسلام عالم انسانی را بهدایت خویش دعوت می‌کند و بدان بسیار اهمیت می‌دهد، تا جامعه انسانی در سایه سایه گستر آن بیاساید و متنعم گردد. و اشعار می‌دارد که تنها امت اسلامی است، که رسالت اعلاء کلمه حق را بدوش دارد و مامور تبلیغ دین خدا و ابلاغ و حی الهی است، و از او خواسته شده است که ملت‌ها و شعوب عالم را آزاد سازد. و از این‌جهت است، که امت اسلامی بهترین امت می‌باشد و نسبت آن با سایرامم نسبت استاد به شاگرد است و مادام که امت اسلامی از چنین اهمیتی برخوردار باشد، بر وی و اجب است که برای حفظ کیان و هستی و اوضاع داخلی خویش بکوشد و برای اینکه حق خویش را بدست خود بگیرد، پیکار کند و بجهاد بپردازد تا در جائی قرارگیرد، که خداوند برایش قرار داده است و مکانت و اقعی خویش را بدست آورد و هرگونه سستی و تکاهل دراین زمینه از گناهان بزرگ است، که خداوند پاداش و سزای آن را با ذلت و خواری و انحلال و فناء و از هم گسیختگی می‌دهد، و اسلام ازسستی و ضعف و دعوت به صلح و سازش تا زمانی که امت به هدف‌های خود نرسیده و هدف‌های خویش را تحقق نبخشیده است، نهی می‌فرماید و صلح و سازش دراینگونه موارد را بیمعنی و ترس قلمداد می‌کند و آن را رضایت به زندگی پست می‌داند. در این باره خداوند می‌گوید:
﴿فَلَا تَهِنُوا وَتَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَأَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَاللَّهُ مَعَكُمْ وَلَنْ یَتِرَكُمْ أَعْمَالَكُمْ٣٥﴾[محمد: ۳۵]. «هرگز سست نشوید و دشمنان را به صلح (ذلت بار) دعوت نکنید درحالی که شما برترید و خداوند با شما است و چیزی از ثواب اعمال‌تان را هرگزکم نمی‌کند».
یعنی و قتی که نشانه‌های پیروزی و برتری شما در جنگ آشکار شد، چگونه با پیشنهاد صلح که مفهومش عقب نشینی و شکست است، پیروزی‌های خود را عقیم می‌گذارید؟
شما ای مومنان که از نظر عقیده و عبادت و اخلاق و ادب و دانش و عمل از دشمن برترهستید چگونه ازخود سستی نشان می‌دهید و بصلح دعوت می‌کنید. صلح و سازش در اسلام همواره و قتی صورت می‌گیردکه از روی قدرت و قوت باشد. و لذا خداوند صلح و سازش را بطورمطلق نپذیرفته است، بلکه آن را مشروط کرده است باینکه دشمن دست از عدوان و تجاوز خود بردارد و ظلمی و ستمی در روی زمین نماند و کسی بخاطر دینش مورد فتنه و آزار قرار نگیرد و کسی مانع ما تبلیغ دین حق نشود، هرگاه یکی از این اسباب موجود باشد، خداوند اجازه جنگیدن می‌دهد و در چنین جنگی است، که جان‌ها فدا می‌شوند و کوچک شمرده می‌شوند و زندگی و ارواح قربانی می‌گردند. براستی دینی از ادیان یافت نمی‌شود که صاحبانش را به خوض در گرداب جنگ‌ها و تحمل سختی‌هاهای آن سوق دهد و آنان را درراه خدا و حق و حقیقت و در راه مستضعفان و بخاطر زندگی شرافتمندانه به میدان‌های جنگ بکشاند، بغیر از دین اسلام و تنها دین اسلام است، که از پیروان خود چنین توقعی دارد،کسی که آیات قرآنی و سیره عملی پیامبرصو خلفای راشدین وی را بعد از او مورد بررسی قرار دهد، بوضوح و آشکارا بدین‌مطلب پی می‌برد. خداوند سبحان این امت را برای بذل آخرین توان‌های خویش دعوت می‌کند، و می‌فرماید: ﴿وَجَاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ﴾[الحج: ۷۸]. «در راه خدا آنگونه که شایسته و حق جهاد او است جهاد کنید». و بیان داشته است که این جهاد شایسته، عبارت است از ایمان عملی که دین بدون آن بکمال نمی‌رسد و می‌فرماید: ﴿أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَكُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ٢ وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَلَیَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِینَ٣﴾[العنكبوت: ۲-۳]. «آیا مردم گمان کرده‌اند که به حال خود رها می‌شوند و همینکه گفتند ایمان آوردیم و عملی انجام نداده باشند،کافی است، در حالیکه هنوز مورد آزمایش قرار نگرفته‌اند نخیر چنین نیست، بلکه باید مورد آزمایش قرارگیرند. ما کسانی را که پیش از آنان بودند آزمودیم (و این‌ها را نیزامتحان می‌کنیم) باید علم خدا درمورد کسانی که راست می‌گویند و کسانی که دروغ می‌گویند تحقق یابد».این آیه توضیح می‌دهد که این امتحان عملی و ایمان عملی سنت الهی است با مومنان و تنها راه پیروزی و راه بهشت، همین آزمایش و امتحان و ایمان عملی است، و می‌فرماید: ﴿أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا یَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّى یَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ٢١٤﴾[البقرة: ۲۱۴]. «آیاگمان‌کرده‌اید که تنها با یافتن راه به بهشت و ارد می‌شوید، پیش از آنکه بشما برسد آنچه به پیشینیان رسید: به ایشان رسید سخت‌ترین سختی‌ها و زیانمندی‌ها، از دشمنی کافران و تنگدستی و بیماری و جنگ‌ها، بطوریکه بر خود لرزیدند و بدرجه‌ای از سختی رسیدندکه پیغمبرشان و کسانی که با وی ایمان آورده بودند، می‌گفتند چه موقع یاری خدا می‌رسد، و و حی می‌آمد که نترسید و آگاه باشیدکه یاری خدا نزدیک است».اسلام بر مومنان و اجب‌کرده است، که خود را مهیا کنند و ابزار و و سایل لازم را نیز تهیه نمایند، که می‌فرماید: ﴿وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ﴾[الأنفال: ۶۰]. «و آماده سازید برای جهاد با دشمنان خدا آنچه بتوانید از نیرو و قوت و از بستن اسب و نگه‌داری آن برای جهاد و آنچه که بدان ماند از و سایل جنگی روز، آماده کنید این و سایل جنگی و نیروئی که می‌توانید تا بوسیله آن‌ها دشمنان خدا و دشمنان خودتان را بترسانید...».
البته این آمادگی نیرو و استعدادات جنگی، بر حسب ظروف و مقتضیات روز است و لفظ «قوه» در این آیه شامل همه و سایلی است که می‌تواند دشمن را درهم شکند و در حدیث صحیح آمده که پیامبرصگفت: «ألا إن القوة الرمی، ألا إن القوة الرمی، ألا إن القوة الرمی» «مراد از «قوه» در آیه همانا تیراندازی است براستی جالب است که توپ و تانگ و موشک و بمب‌انداز همه تیرانداز هستند». از جمله این آمادگی احتیاط کامل و سربازگیری کسانی است، که برای جهاد قدرت دارند: «یأیها الذین آمنوا خذوا حذركم فانفروا ثبات أو انفروا جمیعا» «ای مومنان در برابر دشمن احتیاط و پرهیز کنید و بیدار و آماده باشید و برخیزید برای جهاد با دشمنان بحالت گروه‌های پراکنده که گروهی پس ازگروه دیگر به جهاد روید و یا اینکه همه با هم با دشمن جهادکنید». بدیهی است این هوشکاری و آمادگی و قتی تحقق می‌پذیردکه آمادگی و احتیاط لازم خشکی و زمینی و دریائی و هوائی مراعات شده باشد و اسلام دستور می‌دهدکه در هر حال، باید با دشمن روبرو شد، چه درسختی و چه در فراخی، در حال نشاط و در حال ناخشنودی که می‌گوید: «انفروا خفافا وثقالا وجاهدوا با‌مو‌الكم وانفسكم فی سبیل الله ذلكم خیر لكم ان‌كنتم تعلمو‌ن»«به جهاد بروید در حال نشاط و سبک باری و در حال سختی و سنگین باری، پیاده و سواره، در تندرستی و ناخوشی در حال غنی و فقر و جهاد کنید به جان و مال‌تان در راه خدا آن رفتن به جهاد برایتان بهتر است اگر بدانیدکه جهاد بهتر است پس بجهاد بروید و سنگینی و سستی نشان ندهید». اسلام برقدرت و قوت معنوی و روحیه نیرومند، بیشتر تکیه می‌کند، تا بر قوت و قدرت مادی، لذا به تحریک همت‌ها و برانگیختن عزائم و تصمیم‌ها می‌پردازد و می‌فرماید:
﴿فَلْیُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یَشْرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالْآخِرَةِ وَمَنْ یُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا٧٤ وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِیرًا٧٥﴾[النساء: ۷۴-۷۵] «پس باید بجنگند در راه خدا، برای اعلاء دین خدا، مردمی که می‌فروشند زندگی دنیا را به آخرت و کسیکه می‌جنگند درراه خدا، خواه‌کشته شود و به شرف شهادت برسد و یا پیروز شود، می‌دهیم او را مزدی بزرگ: ثواب بسیار (جهاد فی سبیل الله که این‌همه فضیلت دارد باید همه مومنان درآن راغب باشند) دین خدا را پیروز گردانند و ضعفاء مسلمین را از زیر دست کافران بیرون آرند چنانکه فرمود: چیست شما را که جنگ نمی‌کنید در راه خدا برای نجات مستضعفان از مردان و زنان و کودکان مسلمان که کافران نمی‌گذارند هجرت‌کنند و آنان را می‌آزارند یعنی مانعی برای جنگیدن شما باکفار، برای نجات مستضعفان وجود ندارد، ابن عباس می‌گوید: من و مادرم از همین مستضعفان بودیم: مردمی که می‌گفتند ای پروردگار ما، بیرون ببر ما را، از این قریه (مکه) که مردمش بسبب کفرشان بما ستم می‌کنند و برایمان قرار بده ازنزد خودت، یاری دهنده‌ای که کارهای ما را بدست بگیرد و ما را از ستم کافران برهاند و قرار بده برای ما نصرت دهنده‌ای که ما را عزت دهد (وخدای متعال دعای آن مستضعفان را اجابت فرمود و برای قسمتی از ایشان میسر فرمودکه به مدینه هجرت‌کنند و آن قسمتی که درمکه باقی ماندند هم رسول الله مکه را فتح فرمود و عتاب بن اسید از بنی امیه را بر ایشان امیر کرد و او از آنان حمایت‌کرد و آنان را عزیزترین اهل مکه قرار داد) مومنان که در راه خدا می‌جنگند هرگاه بیدار و هوشیار و دانا باشند و مسلح و متحد الکلمه باشند...».
و مومنان را دلنوازی و شکیبائی می‌دهد و می‌گوید اگر شما دچار الم و درد و سختی می‌شوید بدانیدکه دشمنان نیز چنین هستند و حال آنکه اهداف شما با اهداف آنان تفاوت و اختلاف‌کلی دارد اگر در راه این اهداف بزرگ، شما را رنجی برسد شایسته است که می‌فرماید:
﴿وَلَا تَهِنُوا فِی ابْتِغَاءِ الْقَوْمِ إِنْ تَكُونُوا تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ یَأْلَمُونَ كَمَا تَأْلَمُونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لَا یَرْجُونَ وَكَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَكِیمًا١٠٤﴾[النساء: ۱۰۴]. «و سست و ناتوان نشوید در تعقیب و رفتن بدنبال گروه کافران، برای جنگیدن با آنان، اگرشما می‌نالید ازدرد زخم‌ها و جراحت‌ها، آنان نیز مثل شما از این زخم‌ها و جراحت‌ها رنج می‌برند و می‌نالند و با این حال از جنگ با شما ترسی بدل ندارند در حالیکه شما از فضل خدا امیدواری دارید که آن‌ها ندارند، شما امید پیروزی و ثواب بر آن دارید و آنان چنین امیدی ندارند پس شما مسلمانان باید بیشتر رغبت به جنگ و جهاد با آنان داشته باشید...».باز هم می‌فرماید:
﴿الَّذِینَ آمَنُوا یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالَّذِینَ كَفَرُوا یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ الطَّاغُوتِ فَقَاتِلُوا أَوْلِیَاءَ الشَّیْطَانِ إِنَّ كَیْدَ الشَّیْطَانِ كَانَ ضَعِیفًا٧٦﴾[النساء: ۷۶]. «مومنان در راه خدا می‌جنگند و کافران در راه طاغوت و شیطان می‌جنگند. پس شما ای مومنان با یاری دهندگان دین شیطان که کفر است بجنگید بر آنان پیروز می‌شوید، حقا که چاره جوئی و تدبیر شیطان ضعیف و ناتوان است و در برابر تدبیر خدا برای پیروزی مومنان نمی‌تواند مقاومت کند».
یعنی مومنان دارای هدف عالی هستند و رسالتی دارندکه برای تحقق آن می‌جنگند که عبارت است از رسالت تبلیغ حق و خیر انسانیت و اعلای کلمه حق و دین خدا. و مومنان را بر ثبات و پایداری تشویق می‌کند و آن را و اجب می‌داند که می‌گوید:
﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ كَفَرُوا زَحْفًا فَلَا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبَارَ١٥ وَمَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفًا لِقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزًا إِلَى فِئَةٍ فَقَدْ بَاءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَمَأْوَاهُ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ١٦﴾[الأنفال: ۱۵-۱۶]. «ای مومنان هرگاه در میان جهادکافران را ملاقات کردید و با انبوه کثیر آنان روبرو شدید و بسیار بنظر می‌رسیدند بدانان پشت نکنید و شکست اختیار نکنید و هرکس در آن هنگام بدانان پشت‌کند مگر در صورتی که هدفش‌کناره‌گیری از میدان برای حمله مجدد و یا به قصد پیوستن به‌گروهی دیگر از مجاهدان بوده باشد، چنین‌کسی گرفتار غضب پروردگار خواهد شد و ماوای او جهنم خواهد بود و چه بد جایگاهی است».باز هم قرآن به ثبات و قوت معنوی امر می‌فرمایدکه می‌گوید:
﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا لَقِیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِیرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ٤٥ وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُكُمْ وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ٤٦﴾[الأنفال: ۴۵-۴۶]. «ای مومنان هرگاه در میدان نبرد با گروهی از کافران روبرو شدید در جنگ با آنان پایداری‌کنید و هزیمت و شکست را برای خود مپسندید و یادکنید خدا را یادکردن بسیار و دعا کنید و از او بخواهیدکه شما را پیروز کند تا بهره‌مند و رستگارشوید (مومن باید همیشه حتی درمعرکه و پیکار بیاد خدا باشد و بیاری او اعتماد داشته باشد چون در راه اجرای فرمان او و پیامبرش می‌جنگد) و از فرمان خدا و رسولش اطاعت‌کنید و نزاع و کشمکش مکنید تا سست نشوید و قدرت و شوکت و هیبت شما از میان نرود و استقامت‌کنیدکه خداوند با استقامت‌کنندگان است و آنان را پیروز می‌گرداند».
بدنبال آن قرآن از روحیه دلاوری مومنان پرده برمی‌داردکه در دفاع خویش حاضر به فدا کاری هستند، که مومنان بین دو چیز، یکی را انتخاب می‌کنند و شق سومی وجود ندارد، که یا می‌کشند و پیروز می‌شوند و یاکشته می‌شوندکه می‌فرماید:
﴿إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَیْهِ حَقًّا فِی التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِیلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِكُمُ الَّذِی بَایَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ١١١﴾[التوبة: ۱۱۱]. «حقا که خداوند جان‌ها و مال‌های مسلمانان و مومنان را خرید تا برای‌شان بهشت باشدکسانی که خود و مال خود را ببهای بهشت بخدا فروخته‌اند در راه خدا می‌جنگند و در اینراه می‌کشند و کشته می‌شوند این نوید و بشارت حق است برای مومنان نزد خدا در تورات و انجیل و قرآن به ثبوت رسیده است و چه‌کسی به پیمان خویش از خدا و فا کننده‌تر است پس بشما مژده باد و خوشوقت باشید به خرید و فروشی که با خدای خود انجام داده‌اید و این معامله شما با خدا مایه بهره‌مندی بزرگ است».
که براستی بهره بزرگی است که درحالت اول پیروزی و در حالت دوم شهادت و رسیدن به بهشت است ﴿قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَیَیْنِ﴾[التوبة: ۵۲]. «بگو آیا برای ما انتظار دارید مگر یکی از دوکار نیکو که هرکدام بهترین عاقبت را دارد: پیروزی یا شهادت... ».باید دانست که کشته شدن در راه خدا مرگ ابدی نیست بلکه انتقال است به چیزی که بهتر و برتر و باقی‌تر و جاویدان‌تر است و براستی فنای در راه خدا عین بقاء و جاویدانگی است. ﴿وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ١٦٩ فَرِحِینَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَیَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ١٧٠ یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللَّهَ لَا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُؤْمِنِینَ١٧١﴾[آل عمران: ۱۶۹-۱۷۱]. «قبلا ترجمه‌اش‌گذشت در همین بخش».خداوند همیشه با مجاهدان است و آنان را تنها نمی‌گذارد: ﴿إِذْ یُوحِی رَبُّكَ إِلَى الْمَلَائِكَةِ أَنِّی مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِینَ آمَنُوا سَأُلْقِی فِی قُلُوبِ الَّذِینَ كَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ الْأَعْنَاقِ وَاضْرِبُوا مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ١٢﴾[الأنفال: ۱۲]. «به خاطر بیاور هنگامی را که پروردگارت به فرشتگان و حی‌کرد که من با شما هستم کسانی را که ایمان آورده‌اند ثابت قدم بدارید، بزودی در دل‌های‌کافران ترس و و حشت می‌افکنم ضربه‌ها را بر بالاتر از گردن (بر سرهای دشمنان فرود آرید و دست و پای آن‌ها را از کار بیندازید».سپس خداوند بر این کارشان و عده ثواب و پاداش دنیا و حسن ثواب آخرت می‌دهد: ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِیكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ١٠ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَیْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ١١ یَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَیُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ١٢ وَأُخْرَى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِیبٌ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ١٣﴾[الصف: ۱۰-۱۳]. «ای مومنان آیا می‌خواهید شما را به تجارتی و معامله‌ای راهنمائی‌کنم که شما را از عذاب دردناک جهنم نجات دهد؟ آنست که بطور یقینی و بدون شک بخدا و رسول او ایمان بیاورید و با جان و مال‌تان در راه خدا جهاد کنید این معامله برایتان بهتر است اگر از اهل علم باشید و بدانیدکه نجات قیامت بهتر است. اگر چنین کنید خداوند گناهان شما را بیامرزد و شما را داخل در بهشت‌هائی می‌کند که در زیر درختان آن رودها روان است و در بهشت جاویدان منازل و مساکن نیکوئی بشما خواهد داد و این پیروزی بزرگی است و پاداش دیگری که بشما می‌دهد آنست که بدان بسیار علاقمند هستید و آن عبارت است از پیروزی که خدا بشما می‌دهد و فتح مکه فتح نزدیکی که نصیبتان می‌شود و ای محمد مومنان را بدان بشارت دهید».
و بدین منوال قرآن‌کریم مسلمانان پیشین را تربیت‌کرد و در روحیه ایشان آنچنان ایمان و یقینی پدید آورد که حق و باطل را ازهم جدا ساخت و آنان را به پیروزی و فتح و استقرار در زمین رساند. ﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْكُمْ وَیُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ٧﴾[محمد: ۷]. «ای مومنان اگر خدا را یاری کنید و اوامر او را اطاعت‌کنید و در راه او بجنگ پردازید، شما را پیروز می‌گرداند و قدم‌های شما را ثابت و استوار می‌سازد».﴿وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَى لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِكُونَ بِی شَیْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ٥٥﴾[النور: ۵۵]. «خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و اعمال صالح انجام داده‌اند و عده می‌دهد که آن‌ها را قطعاً خلیفه روی زمین خواهدکرد، همانگونه که پیشینیان را خلافت روی زمین بخشید و دین و آیینی را که برای آن‌ها پسندید پابرجا و ریشه‌دار خواهد ساخت و خوف و ترس آن‌ها را به امنیت و آرامش مبدل می‌کند، آنچنانکه تنها مرا می‌پرستند و چیزی را برای من شریک نخواهند ساخت و کسانی که بعد از آن کافر شوند فاسقند».