فقه السنه

فهرست کتاب

دوم اجیر و مزدور و کارگر مشترک و عام است

دوم اجیر و مزدور و کارگر مشترک و عام است

مزدور مشترک‌ کسی است که برای بیش از یک نفر کار می‌کند، که همگی درسود کار او شریک می‌باشند، مانند صباغ و رنگرز و خیاط و آهنگر و نجار و اطوکش و ... در این صورت مستاجر حق نداردکه او را ازکارکردن برای دیگران منع‌کند و اجیر در این صورت و قتی استحقاق دریافت اجرت را پیدا می‌کندکه عمل را انجام داده باشد.

در اینکه آیا دست اجیر مشترک دست ضمانت است یا دست امانت‌، اختلاف است‌:

بنابر رای علی بن ابی‌طالب و عمرخطاب و شریح قاضی و ابویوسف و محمد و علمای مالکیه‌، دست او دست ضمانت است یعنی اگرچیزی که به وی سپرده شده است تا درآن‌کاری انجام دهد، تلف‌گردد او ضامن آن است و باید خسارت آن را بپردازد اگر چه از وی تعدی و تقصیری روی نداده باشد و این ‌کار بجهت حفظ اموال مردم و حفظ مصالح آنان است‌. بیهقی از علی‌÷ روایت‌کرده است که او رنگرز و صنعت‌کار را ضامن ‌کالائی می‌دانست که بدانان سپرده می‌شد و می‌گفت‌: کار مردم درست نمی‌شود و سامان نمی‌گیرد مگر از اینراه‌. روایت شده است که امام شافعی نیزگفته است که شریح قاضی رنگرز و نقاش را ضامن می‌دانست‌، رنگرزی را که خانه‌اش سوخته بود شریح بوی‌ گفت‌: تو ضامن ‌کالائی هستی که درخانه توسوخته است‌. رنگرز گفت‌: خانه‌ام سوخته و مرا ضامن نیز می‌دانی‌؟ شریح‌گفت‌: آیا اگر خانه صاحب‌ کالا می‌سوخت تو از اجرت رنگرزی خود صرفنظر می‌کردی‌؟

ابن حزم و ابوحنیفه دست مزدور مشترک و عام را دست امانت دانسته‌اند، پس در صورتیکه چیزی که در اختیار او است اگر تلف شود و قتی ضامن آنست که از او تعدی یا تقصیری سرزند.

و اینست صحیح مذهب علمای حنبلی و صحیح اقوال شافعی‌. ابن حزم‌گفته است‌: اجیر مشترک و غیر مشترک و اهل حرفه و صنعت بهیچ و جه ضمانت ندارند و ضامن نیستند مگر اینکه ثابت شود که تعدی‌کرده و یا کالای زیر دست خود را ضایع گردانند.